Wij namen alle dialecten van onze regio onder de loep, ook het dialect van Wortegem. Dit doen we samen met Paul Verleyen, voorzitter van het Davidsfonds Anzegem. Hij bracht samen met de ‘Davidsfonds Dialect Werkgroep’ het boek uit met de opmerkelijke titel: Ae’s ge dat lui’ë leest, teus hoörde hoe da’ me wilder klapp’n al de kant’n van Anzegêm. Een prachtig huzarenstukje is het uiteindelijk geworden. 

We duiken eerst even de geschiedenis in. Tot in 1789 was de kasselrij Oudenaarde een deel van het huidige Oost-Vlaanderen. Dat gebied bestond uit 37 parochies, verspreid over West- en Oost-Vlaanderen. In het heden zijn dat de gemeentes Gavere, Kruishoutem, Nazareth, Oudenaarde, Wortegem-Petegem en Zingem. Dit gebied was een overgangsgebied dat nog tot heden een breuklijn vormt tussen West- en Oost-Vlaams. 

Heel bijzonder aan dialecten in dit overgangsgebied zijn enkele specifieke eigenaardigheden in de uitspraak die niet in andere West- of Oost-Vlaamse dialecten terug te vinden zijn. 

Opmerkelijk is dat het dialect met delen van Oost-Vlaams en stukken van West-Vlaams is samengesteld. Bijvoorbeeld: de uu van ‘tuupe / t’hope’ Oost-Vlaams is, zoals ook ‘brouk / bouk’ (en niet ‘broek / boek’).

Enkele leuke specificaties

In Wortegem en omstreken zijn er enkele typische eigenheden aan het dialect die, als je er goed over nadenkt, wel grappig zijn zoals…:

•  De dubbele ontkenning: “Ze ’n gaân noeit nie’ genouft dinks ‘ên.” (ze zullen te weinig koopwaar hebben).

•  Ook de tweeledige ontkenning, zoals in het Frans treffen we nog vaak aan: “ ‘t ’n ês geên avanse” en “‘k ’n wee’ ‘kik hier noeit van niets nie.”

•  Zelfs de herhaling van een (hulp-) werkwoord kan er nog bij: “Me gaân gaân eet’n.”

•  De verlenging van een in de verleden tijd vervoegd zwak werkwoord met een achtervoegsel, is nog heel courant in het dialect: “k naoidege”, “ ‘kgeefdege”, enz… 

In het boek van het Davidsfonds kan je heel wat dialectuitdrukkingen terugvinden met enkele voorbeeldzinnen om duidelijk te maken over wat het gaat. Vanzelfsprekend zijn er ook de spreekwoorden en volkswijsheden in terug te vinden. 

Enkele om te onthouden wanneer u ooit eens in de streek van Wortegem of Anzegem langskomt: 

Zagen = Sicaneern

Samen = Tuupe

Kikker = Puit

Vergadering = Vergaereeje (-eeje = -inge) 

Moeilijkheden = Aklegaeries

Slordig, niet opgeruimd = Roezepetoeze

Oneffen = Onpetsjuistig

Vogel zonder pluimen = Kwabbie 

Meer info 

Paul Verleyen kreeg in 2019 de cultuurtrofee van Anzegem. Een van zijn verdiensten was het vereeuwigen van het Anzegems dialect en hij is een van de boegbeelden van het Davidsfonds in Anzegem. Aan het boek werd maar liefst zeven jaar gewerkt.